Lagerspeling gemeten

Ik krijg veel bijval voor mijn initiatief om lichtlopende keramische lagers te gaan importeren. De eerste serie samples heb ik binnen en inmiddels aan verschillende mogelijke afnemers laten zien. Ook Bjorn Frank van M5 ligfietsen schrijft dat ie mijn plannen toejuicht, maar waarschuwt voor de soms te grote speling op de vol-keramische lagers van diverse Chinese fabrikanten. Om die reden passen zij voor hun race producten nog uitsluitend hybride keramische lagers toe.
Gevoelsmatig hebben de vol-keramische lagers inderdaad meer speling dan de standaard stalen lagers die ik meekreeg van Velomobiel.nl. De keramische lagers hebben onbelast voelbaar enige speling. Dit is bij de stalen en hybride lagers ogenschijnlijk minder.

Maar zijn de stalen lagers nou inderdaad met strengere toleranties gemaakt?
Meten is weten en aangezien ik de hele mechanische en optische werkplaats van Holland Aero Camera Supply in de garage heb, maak ik een eenvoudige testopstelling. Ik gebruik hiervoor de 6001 lagers waarvan ik alle varianten in huis heb. Deze lagers worden als voorwiel lagers in de Quest, Mango en vele andere fietsen gebruikt.
De lagers worden tussen twee oude zilveroxide batterijen geklemd en opgespannen in de bankschroef. De buiten ring kan vrij draaien. Met een puppitast kan ik de axiale en radiale speling meten binnen 1/100 ste mm. Voor de niet-ingewijden, radiale speling meet je door de buitenste lagerschaal van het ingeklemde lager verticaal op en neer te bewegen. Axiale speling meet je door de buitenste lagerschaal horizontaal heen en weer te bewegen.
Axiaal onbelast is de speling bij alle lagers vrij groot, niet zo verwonderlijk omdat je de kogels uit de lagerbaan wrikt. Om een zinvoller vergelijking te verkrijgen belast ik de lagers met een 6 kg zware gereedschap klem.
De tabel is duidelijk, axiaal belast doen de keramische lagers het uitstekend, in ieder geval beter dan de standaard stalen en hybride lagers. Vrijwel zeker is het in de stalen en hybride lagers aanwezige vet de oorzaak van de ogenschijnlijk mindere speling. De metingen wijzen het tegendeel uit.
Als laatste axiale proef belast ik het lager met een aanvullend stalen gewicht van 8 kg. Dit brengt geen verandering in de resultaten.
De radiaal onbelaste metingen laten geen grote verschillen zien. Bij belasting lijken die verschillen volledig te verdwijnen, maar dit kan natuurlijk niet. Ik kan met mijn vinger gewoon de kracht niet opbrengen om 14 kg op te tillen. Overigens zijn kleine axiale spelingen belangrijker dan de radiale spelingen.