Paulus den Boer en Enkhuizen

Gistermiddag rijdt Paulus den Boer, je weet wel van Quesjer, ons eiland op. Paulus heeft 145 kilometer gereden van Zwolle via Amsterdam om de nacht bij ons door te brengen. Paulus kan zo met Quesjer de garage inrijden en staan zijn en mijn Quest broederlijk naast elkaar. Paulus is meubelmaker en zeer geïnteresseerd in onze stolp en zijn originele bouwwijze.
Na een prettige avond waar molenbouw en de cartografie van Bleau voor de VOC uit de periode 1620 tot 1660 centraal staan, zitten we om acht uur vanmorgen aan het ontbijt.
Paulus wil in Enkhuizen het Zuiderzee museum bezoeken en daarna via de dijk Enkhuizen-Lelystad terugrijden naar Zwolle.
Ik rij mee tot aan Enkhuizen. Het is prachtig helder en zonnig weer. Wel hebben we Bft 3 tot 4 tegen, maar da's natuurlijk geen probleem. Paulus is een soort diesel, rijdt nooit heel hard, maar kan wel lang een zelfde tempo aanhouden. Dat tempo is zeker niet laag. Tegen wind blijven we steeds 30 km/u rijden, een heerlijk toertempo.
Via Schermerhorn, Mijzenpolder en Hoorn bereiken we na een uur en drie kwartier Enkhuizen. Paulus wil graag enkele uitrolproeven doen. Eerst starten we gelijk van een laag viaduct en, wat te verwachten viel, loop ik vrij vlot bij Paulus weg.
Geen eerlijke vergelijking denk ik, Paulus weegt 17 kg minder dan ik, maar dan vertelt Paulus dat ie zeker meer dan 17 kg aan spullen bij zich heeft. Op de laatste hogere helling vlak voor Enkhuizen, zetten we de fietsen weer naast elkaar en vertrekken precies op hetzelfde moment door de remmen los te laten. Ook nu weer accelereert mijn Quest veel sneller en al gauw is Paulus nog maar een stipje in mijn spiegels. Het verschil is zo groot dat dit bijna ondenkbaar is. Daarom maak ik tijdens de run enkele foto's waaruit blijkt dat ik zeker 200 meter verder ben dan Paulus. Als Paulus even later naast me komt staan is ie stomverbaasd over dit enorme verschil. De verschillen tussen de fietsen zijn dan ook best groot, Paulus rijdt op Schwalbe Marathon Racer banden en heeft normale stalen lagers. Ik controleer zijn lagers door de beide voorwielen vrij te laten draaien. Die lopen goed dus daar ligt het niet aan.
Paulus volgt de borden naar het parkeerterrein voor auto's aan de voet van de Houtribdijk. Daar vertrekken de boten die de bezoekers naar het museum brengen. Geen goed idee, ik rij voor naar de binnenstad waar we eerst van koffie en superieur appelgebak genieten. Het gebak is zo groot dat dit volledig als lunch fungeert. Dan breng ik Paulus naar de hoofdingang van het museum en neem afscheid van hem.
Op de terugweg gaat het gas erop en rij ik continue tussen 42 en 48 km/u. Meer dan hartslag 130 is daar niet voor nodig, heerlijk rijden zo. In vijf kwartier heb ik de afstand Enkhuizen - De Woude, precies 46 km, afgeraffeld.
Vanavond om negen uur belt Paulus dat ie veilig is thuisgekomen. Wel heeft ie het zich iets makkelijker gemaakt door met de boot van Enkhuizen naar Stavoren te varen. Vanaf Stavoren naar Zwolle is even lang als via de Houtribdijk, maar de wind komt nu achterlijker in. Gisteren en vandaag samen heeft Paulus 300 km afgelegd.

Kikkers en kuiten

Kees van Hattem komt traditioneel maandag tegen de middag even langs om te kijken of het in huize Schermer nog marcheert. Kees is een ervaren kippenman en beoordeelt de nieuwe jonge Noord-Hollandse Blauwe als 'mooie hennetjes'.
Het is mooi weer, 22 gr. C. licht bewolkt en het waait 3 Bft uit het oosten. Kees wil wel een stukje rijden, ik ook. Kees rijdt voorop en laat me de Eilandspolder zien. Nou rij ik daar vaak rond, maar Kees weet nog veel beter de weg en we komen op een doodlopende weg uit bij een vogel observatie hut. In het aanwezige waarnemersboek blijkt er gisteren onder meer een visarend te zijn waargenomen.
Het landschap is betoverend, heldergroen en barstensvol bloemen. Distels, een plaag voor landbouwers, laten hier ongestoord hun mooie paarse bloemen zien. Je hoort alleen vogels en vooral kikkers. Ik maak een plaatje van drie kikkers tegelijk, heel bijzonder.
Kees rijdt vervolgens langs nog een paar mij onbekende weggetjes. Dan rijden we via Schermerhorn naar het park van Luna in Heerhugowaard. Kees wil op de kunstmatige heuvels Wim's kuiten even testen. Met die kuiten is het niet helemaal in orde.
200 kilometer op een dag met toersnelheden zijn nooit een probleem, een uur op maximum snelheid lukt al enkele jaren niet meer. Mijn rechterkuit raakt na een half uur verkrampt en dan is de wedstrijd voorbij. Met Cycle Vision in aantocht wil ik toch proberen hier wat aan te doen. De huisarts weet geen oplossing, de fleboloog ziet geen afwijkingen. Mogelijk weet een gespecialiseerde sport fysiotherapeut een oplossing. Op naar fysiotherapeut Bert Lemstra in Krommenie. Na een uitgebreide intake worden de kuiten aan een onderzoek onderworpen. Dat valt niet mee, een stevige aanraking is pijnlijk, tot verbazing van Bert.
Ik heb ernstige platvoeten, een soort eendpoten :). Ik moet eerst naar de podoloog en donderdag wordt een scan gemaakt van de spieren in de kuiten. Ik ben benieuwd.

Draaicirkel met Gocycle banden

Kees heeft gisteren natuurlijk mijn blog gelezen over de Gocycle banden. Hij is er al vroeg om dit wereldwonder te aanschouwen :). Kees heeft mooie lelies mee voor Marian, en dan te weten dat ie bij haar toch al geen kwaad kan doen :). Ik wil weten wat de draaicirkel met de Gocycle banden is in vergelijking met de Avocets. Mooi makkelijk dat Kees de Avocets eronder heeft, hoef ik niks te wisselen. We rijden naar de parkeerplaats bij de Woudhaven en ik maak enkele rondjes. Kees zet om de paar meter een krijtstreep. Als de cirkel compleet is meten we deze op en komen tot 12,70 meter. Kees maakt daarna zijn krappere rondjes en teken ik met een andere kleur krijt zijn cirkel af. Na meten komen we voor de Avocets op 10,90 meter. Dit is een verschil van 1,80 meter en dat valt me niet tegen.
De fiets staat nu merkbaar een stuk hoger op de voorwielen. En het rijden? Het rijdt als had ik de Tioga Comp Pools er weer onder, heel comfortabel. Of er snelheidsverschil is kan ik nog niet beoordelen, daarvoor is gewoon rijden geen maatstaf en de Avocets zijn al uitstekend.
Ik moet een boodschap doen in Egmond aan Zee en in Heiloo. Via Wormerveer rijden we noordelijk langs Castricum. Ik stel voor om door te rijden naar Castricum aan Zee en dan door de duinen naar Egmond aan Zee te rijden. Kees is met een natte vinger te lijmen en we slalommen tussen de vele fietsers over het mooie fietspad van de Zeeweg naar de afslag naar Egmond. Op de klinkerbestrating is wel goed te merken dat er nu dikke sloffen onder liggen, de snelheid blijft makkelijker hoog en de fiets rammelt in het geheel niet. Normaal horen fietsers en wandelaars een Quest over slecht wegdek wel aankomen, nu nauwelijks en dat levert een enkel hachelijk moment op.
In Egmond aan Zee, Kees we waren toch echt hier en niet in Wijk aan Zee :), hebben we volop de aandacht van het vakantie vierende publiek. Na de boodschap op de boulevard, rijden we naar Heiloo. Het gras en ander hoog groeiend onkruid is hier nog niet gemaaid en dat maakt het met de vele zijweggetjes niet geheel ongevaarlijk.
Van Heiloo gaat het richting het pontje Akersloot.
Eénmaal kom ik in de problemen met de grotere draaicirkel. Bij de waterzuivering in Heiloo probeer ik bij het linksaf slaan op de rijbaan te blijven. Dat lukt me niet en ik beland tegen de trottoirband. Kees kan hier wel de bocht maken. Het is dus niet allemaal rozengeur en maneschijn. Bij het pontje ontmoeten we het 'molenmannetje' althans zo noem ik hem. Het is een zonderlinge man die zijn fiets vol heeft gehangen met windmolentjes. Zou hij ons met onze Quests niet net zo zonderling vinden? Hier scheiden onze wegen. Op het laatste voor de windse stuk wordt ik gepasseerd door twee meisjes op een brommer. Ze rijden precies 45 km/u en dat kan ik met hartslag 130 moeiteloos volgen.
Ik gooi nog wat kolen op het vuur en trek door naar een wel heel fraaie 60 km/u.
Geslaagde eerste rit met de Gocycle banden. Of ze erop blijven is wel de vraag, de uitrolproeven zullen mede hierover uitsluitsel geven.

NB. We hebben de binnendraaicirkel gemeten. Wil je de afstand weten gemeten aan de buitenkant van de Quest, dan moet er uitaard 1,50 meter bij de draaicirkel worden opgeteld. De Avocets hebben dan een draaicirkel van 12,40 meter, de GoCycle van 14,20 meter. De draaicirkel van een standaard Quest is 11,50 meter, de Avocets maken deze dus 0,90 meter groter, de GoCycles maken de draaicirkel 2,70 meter groter.

Gocycle banden

Mijn zoektocht naar een echte velomobiel band is uiteraard ook bekend bij Velomobiel.nl. Ymte vertelde me een week geleden dat er voor de nieuwe Gocycle totaal nieuwe banden zijn ontworpen. Volgens Ymte zijn ze mooi licht en hebben heel soepele wangen. Deze banden, ze zijn speciaal ontworpen door Gocycle en gemaakt door Vredestein, zijn niet in de handel en alleen beschikbaar voor gebruikers van de Gocycle. De Gocycle is een superlichte magnesium stadsfiets met elektrische ondersteuning. Kijk maar eens op: http://www.gocycle.com/
Ymte zal me twee banden toesturen. Vandaag komen ze aan.
De banden zijn met 280 gram heel licht, zien er heel fraai uit en vallen als vanzelf om de velg. Als gevolg van de ruime montage is het mooi rond laten lopen een kwestie van montage vloeistof gebruiken. De banden zijn hoog en breed, namelijk 48 mm boven de velg en 49,2 mm breed. In vergelijking met de Avocet zijn ze veel forser. De Avocet is 40 mm hoog en 43,3 mm breed. De stuuruitslag wordt dus nog verder beperkt, al lijkt het nog mee te vallen.
De computer moet ingesteld worden op een omtrek van 1.58 meter, de Avocet staat op 1.53 meter.
De band moet worden gebruikt tussen 2.5 en 4 bar. Op de site van Gocycle staat dat ze beslist niet harder mogen worden opgepompt dan 5.5 bar. Ik zet ze op 5 bar.
Voor de montage keer ik een band binnenste buiten en het lijkt dat er een flink aantal radiale karkasdraden aanwezig zijn. Op de super gedetailleerde foto's zie ik later evenwel dat het toch goeddeels diagonale draden zijn. De dikte van de wangen is 0,75 mm, even dik als van de Avocet. Het loopvlak van de Gocycle is evenwel veel zachter dan van de Avocet.
Morgen ga ik een ritje maken en zal ik hier verslag doen.

Rondje Noord-Holland

Vandaag rijden Kees van Hattem en ik een rondje Noord-Holland. Om half elf is de koffie in huize Van Hattem in Heerhugowaard bruin en tegen elven rijden we noordwaarts. Het is schitterend helder weer, volle zon, 16 graden C. en zuidwestelijke wind met kracht 3 tot 4 Bft. Door het prachtige midden Noord-Holland koersen we eerst op Medemblik aan. Met de wind in de rug komen er onrealistisch lage hartslagwaarden op de meter. Dat zal straks wel anders worden, Kees wil tussen Medemblik en Den Oever de gaskraan wijd open trekken.
Ik nodig Kees uit mij 'zoek' te rijden. Kees geeft inderdaad gas en trekt door tot 45 km/u. De wind komt nu dwars in en het verwachte windvoordeel blijkt er niet in te zitten. Kees vindt het prima zo en ik gooi er een paar flinke scheppen bovenop. Ik trek door tot maximaal 54,5 km/u, maar dat is flink teveel gevraagd. Alles gaat in het rood en uiteindelijk is 50 km/u het maximaal haalbare. Ik zie Kees in mijn spiegels niet meer, maar als ik bij Oude Zeug de oprit naar jachtbouw Jongert oprij en wacht op Kees, is ie er verrassend snel.
Jachtbouw Jongert heeft vorige week surseance van betaling gekregen en een faillissement is onafwendbaar. De stilte op het immense terrein is onwezenlijk. Er blijkt nog wel gewerkt te worden aan een groot jacht, maar dit gebeurt door mensen die door de eigenaar zelf zijn ingehuurd. Het vaste personeel is naar huis gestuurd. We kijken even bij de masten van een megalomaan zeiljacht en verbazen ons over de afmetingen van een wantspanner. De mensen die dit soort jachten koopt houden de portemonnee even dicht en de gevolgen zijn desastreus.
Nadat we een broodje hebben verorberd rijden we via de haven de Oude Zeug naar Den Oever. Ook nu weer heeft Kees zin om stevig door te rijden. In Den Oever rijden we over het haventerrein van de vissershaven om over de buitenkant van de zeedijk onze weg te vervolgen. Het is laag water en leegheid van het gebied is overweldigend. Al na een paar kilometer heeft Rijkswaterstaat het hek stevig op slot en we moeten dan ook het eiland Wieringen oprijden. Geen straf, het golvende landschap is prachtig.
Wel hebben we nu de wind tegen en met rond de 30 km/u is het heel comfortabel rijden.
Bij het Total station bij vliegveld De Kooi pauzeren we even langs het Noord-Hollands kanaal rijden we richting Alkmaar. In Schoorl staat er plotseling een Quest langs de weg. We herkennen de fiets van Yvonne van der Stok en stoppen even bij het hotel restaurant Hof van Schoorl. Direct heeft Yvonne ons in de gaten en schenkt een lekkere espresso in. Kees heeft haar fiets van nieuwe remkabels voorzien en eindelijk remt haar fiets zoals het hoort. De nieuwe gevlochten buitenkabels die Velomobiel.nl monteerde blijken toch niet het gewenste resultaat op te leveren. Kees heeft weer de vroegere stijve buitenkabels geplaatst en nu werkt het uitstekend.
Met 32 km/u rijden we verder en via Alkmaar Noord kom ik op de route naar De Woude. De laatste 15 kilometer gaat met 42 km/u en ben ik netjes op tijd thuis voor het doen van boodschappen.
Werkelijk een prachtige fietsdag.
141 km

Bezoek aan M5

Ik probeer zoveel mogelijk informatie te verzamelen over lagers. Het internet is uiteraard een vrijwel onuitputtelijke bron van informatie. Het is naar mijn mening ook belangrijk om ervaringen van fabrikanten van ligfietsen te vernemen. Eén van Nederlands meest innovatieve ondernemingen op dit gebied is M5 in Middelburg. Bjorn Frank van M5 had mij al gemaild over ervaringen met diverse, waaronder Chinese, lagerfabrikanten. Goede reden om het mooie Middelburg met een bezoek te vereren.
Bjorn ontvangt me vanmiddag hartelijk en neemt meer dan een uur de tijd om ervaringen uit te wisselen. Zij hebben geëxperimenteerd met vol-keramische lagers zonder afdichting. Dit leverde na een jaar reacties van gebruikers op die meldden dat er slijtage merkbaar zou zijn. Gemeten is deze slijtage niet. Om verdere klachten te voorkomen is M5 overgeschakeld naar hybride lagers met een rubber afdichting. Over deze, met vet gesmeerde lagers, komen geen klachten meer binnen. De lagers zijn van Ceramic Speed uit Denemarken.
Ik krijg een setje lagers mee om aan te meten. Het eerste wat opvalt is dat zowel het voor- als het achterwiel lager heel licht ogen. In alle dimensies zijn de afmetingen van deze lagers minder dan half zo groot als de lagers van de Quest. Door de rubber afdichtingen loopt het lager niet zo licht als een vol-keramisch lager. Het ziet er wel fraai afgewerkt uit. Belangrijk is te weten dat een twee-wielige ligfiets vooral radiale belastingen te verwerken krijgt, dit terwijl een velomobiel naast radiale vooral ook axiale belastingen te verduren krijgt.
De metingen aan het M5 achterwiel lager leveren een onbelaste axiale speling op van 12/100 ste mm. De belaste axiale speling is vrijwel 0, al laat het lager zich met een druk van 6 kg toch vrij makkelijk 3/100 ste mm heen en weer bewegen. De onbelaste radiale speling is 1/100 ste mm.
Globaal komen deze waarden overeen met het Chinese silicium nitride lager.
Ter controle doe ik de belaste axiale meting aan het zirkonium oxide lager nog een keer. Bij zijdelingse druk waarbij het M5 lager de puppitast doet uitslaan, staat het zirkonium oxide lager nog stil. Bij flink meer druk krijg ik ook het zirkonium lager enkele honderdsten millimeters in beweging.
Alles overziende staat niets de import van Chinese lagers meer in de weg. De nauwkeurigheid, zeker onder belasting, is ronduit uitstekend en duidelijk beter dan de stalen lagers die nu in bijv. een Quest worden gebruikt.
Morgen zal ik een paar foto's maken van de verschillende lagers zoals die in een M5 ligfiets worden gebruikt, naast de vergelijkbare lagers van een Quest.
Ik waag me aan een advies aan M5. Gebruik voor de echte race modellen lagers met een contactloze PEEK afdichting. 98% van het vuil, zand en stof wordt hiermee uit het lager geweerd. Komt er toch verontreiniging in het lager, dan wordt dit door de harde keramische kogels vermalen en zal het lager weer verlaten. Als bonus kan het lager veel hogere temperaturen verwerken al is dit voor een Quest relevanter dan voor een open ligfiets.

Bij de foto's
Ik was vandaag niet toegekomen aan het maken van foto's van de lagers. De hele dag heerlijk gefietst met Kees en daarna met andere zaken bezig geweest. Om kwart over acht toch nog maar een poging gewaagd. Mede dankzij de uitstekende Nikon D700 en de Micro Nikkor lukt het toch.
De zon gaat al onder en dat levert een aardig plaatje op. De foto met vier lagers toont van links naar rechts het voorwiellager van M5, het vol-keramische voorwiellager voor de Quest, het achterwiellager van M5 en het achterwiellager van Velomobiel.nl.
De foto's van de details spreken voor zich.

Lagerspeling gemeten

Ik krijg veel bijval voor mijn initiatief om lichtlopende keramische lagers te gaan importeren. De eerste serie samples heb ik binnen en inmiddels aan verschillende mogelijke afnemers laten zien. Ook Bjorn Frank van M5 ligfietsen schrijft dat ie mijn plannen toejuicht, maar waarschuwt voor de soms te grote speling op de vol-keramische lagers van diverse Chinese fabrikanten. Om die reden passen zij voor hun race producten nog uitsluitend hybride keramische lagers toe.
Gevoelsmatig hebben de vol-keramische lagers inderdaad meer speling dan de standaard stalen lagers die ik meekreeg van Velomobiel.nl. De keramische lagers hebben onbelast voelbaar enige speling. Dit is bij de stalen en hybride lagers ogenschijnlijk minder.

Maar zijn de stalen lagers nou inderdaad met strengere toleranties gemaakt?
Meten is weten en aangezien ik de hele mechanische en optische werkplaats van Holland Aero Camera Supply in de garage heb, maak ik een eenvoudige testopstelling. Ik gebruik hiervoor de 6001 lagers waarvan ik alle varianten in huis heb. Deze lagers worden als voorwiel lagers in de Quest, Mango en vele andere fietsen gebruikt.
De lagers worden tussen twee oude zilveroxide batterijen geklemd en opgespannen in de bankschroef. De buiten ring kan vrij draaien. Met een puppitast kan ik de axiale en radiale speling meten binnen 1/100 ste mm. Voor de niet-ingewijden, radiale speling meet je door de buitenste lagerschaal van het ingeklemde lager verticaal op en neer te bewegen. Axiale speling meet je door de buitenste lagerschaal horizontaal heen en weer te bewegen.
Axiaal onbelast is de speling bij alle lagers vrij groot, niet zo verwonderlijk omdat je de kogels uit de lagerbaan wrikt. Om een zinvoller vergelijking te verkrijgen belast ik de lagers met een 6 kg zware gereedschap klem.
De tabel is duidelijk, axiaal belast doen de keramische lagers het uitstekend, in ieder geval beter dan de standaard stalen en hybride lagers. Vrijwel zeker is het in de stalen en hybride lagers aanwezige vet de oorzaak van de ogenschijnlijk mindere speling. De metingen wijzen het tegendeel uit.
Als laatste axiale proef belast ik het lager met een aanvullend stalen gewicht van 8 kg. Dit brengt geen verandering in de resultaten.
De radiaal onbelaste metingen laten geen grote verschillen zien. Bij belasting lijken die verschillen volledig te verdwijnen, maar dit kan natuurlijk niet. Ik kan met mijn vinger gewoon de kracht niet opbrengen om 14 kg op te tillen. Overigens zijn kleine axiale spelingen belangrijker dan de radiale spelingen.

Quest Yvonne en rijden in DuoQuest

Gisteren belt Yvonne van der Stok of ik vandaag mee kan naar Velomobiel.nl om de aanpassingen aan haar recent gekochte gebruikte Quest te beoordelen. Dat wordt natuurlijk een mooi ritje naar Dronten. Kees gaat ook graag mee en vanmorgen vroeg blijkt het wel mooi zonnig weer te zijn, maar de wind is met Bft 5 tot 6 wel zeer royaal van de partij. Vrijwel de hele 100 km is tegen wind, niet getreurd, met een Quest is dat gelukkig geen probleem. Met snelheden van 28 tot 32 km/u tegen wind buldert de wind feitelijk met een kracht van 8 Bft om om je oren.
Op de dijk van Enkhuizen naar Lelystad staat de wind stevig door. Golven slaan op de rotsblokken onderaan de dijk uiteen en een fijne nevel slaat zo nu en dan op mijn bril neer. De wind komt precies van de zijkant in en dat geeft weliswaar weinig voordeel, maar hinder hebben we er ook niet van. Op het ruim windse stuk naar de Houtribsluizen hoeven we een tijd niet te trappen en blijft de snelheid 27 km/u. Ik waai Kees weer eens voorbij en Kees roept 'lagers hé'.
In Dronten wordt eerst even gezocht naar een rammel in mijn fiets. Theo vindt het euvel en verhelpt dit. Na nog een kleinigheid aan mijn en Kees' fiets is het wachten op Yvonne die met Meindert Valenteyn onderweg is. Om twee uur arriveren ze en wordt er begonnen met het gangbaar maken van de remmen, het stuur, het vervangen van twee gebroken spaken, het vervangen van een shifter, derailleurkabels en nieuwe voorbanden.

Onderwijl mogen Kees en ik ons vermaken met een ritje in de DuoQuest. Ik stap links in, daar zit Allert meestal en ik weet dat de afstand tot het crankstel dan precies op mijn maat staat. Kees wurmt zich rechts in de Duo. Nee Kees, ik ga het niet over je gewicht hebben, maar 10 dagen Lourdes hebben je ook niet doen vermageren :).
Het stuur is een heel bijzondere constructie. Een verticaal staande stick moet je vooruit duwen om rechtsaf te gaan en naar je toe trekken om linksaf te gaan. Dat lijkt heel onlogisch, maar na een paar honderd meter heb ik het aardig door. Op de stick zit ook de bediening van de claxon, de richtingaanwijzers en één remhandel. De schijfremmen doen het formidabel, zou ik eigenlijk ook in mijn Quest willen hebben. Iedere rijder drijft zijn eigen achterwiel aan en heeft dan ook een eigen shifter.
Het rijden voelt wat logger aan in vergelijking met een gewone Quest. Het optrekken verloopt ook wat trager, al is dit slecht te beoordelen omdat je niet weet hoe hard je mederijder trapt. Het bochtenwerk is heel apart, je kunt zonder vrees vierkant en hard de bocht door. Deze Quest zal niet omslaan.
Even later wil ook Yvonne een ritje maken in de Duo en we stappen weer in. Yvonne wil gas geven en in no time rijden we 35 km/u. Die snelheid is goed vast te houden. De zit in de DuoQuest is wat dieper en je hebt het gevoel in een kleine sportwagen te rijden. Bij gelijk vermogen zal de Duo iets langzamer zijn dan een normale Quest. Al met al een heel leuke ervaring.

Bij Velomobiel.nl is altijd wat te zien, nu weer de eerste versies van de eigengemaakte kettingwieltjes, zowel voor de 26" als de 20" Quest. Met de keramische lagers die ik mag leveren moet dat een mooi geruisloze en efficiënte kettingloop opleveren.

Om half zes zijn de werkzaamheden achter de rug en rijden we gedrieën naar Noord-Holland terug. Blijft Yvonne in de polder nog redelijk in onze buurt, op de dijk naar Enkhuizen geeft mevrouw gas en de beide heren moeten flink sleuren om haar bij te houden. Ik denk na een paar minuten dat ze dit niet vol zal houden, niks is minder waar. Ze gooit er nog een paar flinke scheppen bovenop en rijdt met halve wind 43 km/u, niet een paar honderd meter, nee vele kilometers lang.
Zelfs ik moet hard werken om onze nieuwe Quest rijdster bij te houden. Ik lees op mijn hartslagmeter maximaal 130 slagen per minuut af. Het lijkt erop dat Kees tegen dit vrouwelijke geweld niet opgewassen is en we zien hem in onze spiegels steeds kleiner worden. Yvonne heeft de grootste pret en kan boven de 40 km/u zelfs nog blijven praten. Hoe kan het dat zo'n klein vrouwtje zo hard kan fietsen? Gewoon training. Zij fietst, ook in de bergen, altijd met een twee-wielige ligfiets met daarachter een hondenkar met daarin een 15 kg zware Border Collie. Met tent, slaapzak en hond rijdt ze gemiddeld 23 - 25 km/u. Even hard trappen, ook Yvonne gebruikt een hartslagmeter, levert in de Quest 43 km/u op.
Vlak voor Enkhuizen komt Kees, een rood hoofd als een boei, weer langzij en mompelt iets over afvallen.
Dan rijden we rustig richting Hoorn. Yvonne slaat af naar Oosterblokker waar haar aanhangwagen staat.
Kees en ik rijden de laatste kilometers samen naar Avenhorn waar onze wegen scheiden.
Prachtige fietsdag
196 km, totaal nu 2100 km.

Prijsdoorbraak keramische lagers

De weerstanden waar wij als velomobiel rijders mee te maken krijgen kunnen wij zelf maar ten dele beïnvloeden. De luchtweerstand hangt direct af van de vorm en frontaal oppervlak van fiets en berijder. Eigenlijk zou de berijder er niet met zijn hoofd uit moeten steken. Zonder hoofd boven het instapgat vermindert de luchtweerstand met maar liefst 38%.
Goed, de luchtweerstand laten we voor wat ie is. Continue onder een racekap zitten is ondoenlijk en alleen voor wedstrijden interessant.
De banden zijn de tweede belangrijke weerstandsfactor. Tot 30 à 35 km/u is de rolweerstand zelfs groter dan de luchtweerstand. Hier is dus heel veel te 'verdienen'. Zoals bekend ben ik met Vredestein in gesprek over de ontwikkeling van een radiale velomobiel band. De definitieve tekst is inmiddels in bezit van Vredestein. In september/ oktober a.s. verneem ik een definitief besluit van hen. Mocht Vredestein niet willen dan ga ik uiteraard met andere partijen in gesprek.

De derde factor zijn lager- en aandrijvingsweerstanden. Relatief veel weerstand ondervindt de ketting door de kettingbuizen. Dit is niet makkelijk te verminderen, je wilt niet iedere keer zwart als een ketelman uit je fiets stappen. Een goed kettingwiel is in ieder geval aan te bevelen.

Dan de lagers. De Quest heeft maar liefst 13 lagers. 4 in de voorwielen, 3 in de achteras, 2 in het kettingwiel, 2 in de trapas en 2 in de derailleur. De deskundigen bij Velomobiel.nl denken hier niet veel winst te behalen. Theo van Velomobiel.nl laat zien hoe mooi een stalen lager loopt. Echter zonder afdichting, zonder vet en zonder belasting. Dat zijn drie factoren die de weerstand van een stalen lager deels bepalen, er van uitgaande dat het lager niet versleten is. Een stalen lager moet altijd voorzien zijn van een stalen of rubber afdichting om het lager te vrijwaren van verontreiniging van buitenaf. Deze afdichtingen maken continue contact tussen de beide lagerschalen en leveren weerstand op. Slijt de afdichting na verloop van tijd, dan is het lager niet meer voldoende beschermd tegen zand en ander vuil. Mountainbikers zien kans om bijv. elke drie maanden de stalen lagers van hun trapas kapot te trappen.
Keramische lagers hebben veel minder last van slijtage door zand e.d. De kogels zijn zo hard dat zand gewoon fijn wordt gemalen en uit de lagerschaal wordt weggewerkt. Daarom kunnen voor vrijwel alle toepassingen contactloze afdichtingen worden gebruikt. De op één na mooiste combinatie is een hybride keramisch lager met een teflon kooi (afstandmechanisme van de kogels) en een PEEK afdichting.
De mooiste combinatie is uiteraard de vol-keramische versie in dezelfde uitvoering.

Het is opvallend dat mijn Quest, al jaren uitgerust met hybride keramische lagers, altijd het snelst van een heuvel rolt. Proeven één op één met de Quest van Kees van Hattem, tonen heel grote verschillen tot wel 19% aan. In theorie kunnen die verschillen niet zo groot zijn, de praktijk wijst anders uit. Tests bij Elan tonen aan dat de snelle Whitehawk uitgerust met keramische lagers tot 15 Watt minder vermogen vraagt in vergelijking met normale stalen lagers. Deze verschillen zijn gemeten met een SRM meter die bij Elan in bezit is. 15 Watt betekent bij een Quest die 40 km/u rijdt dat je 2,3 km/u sneller rijdt. Nogmaals, theoretisch zou het niet kunnen, maar de praktijk bewijst het.

In mijn streven naar een optimale fiets heb ik al jaren keramische lagers in mijn fiets. Tot nu toe zijn dit steeds hybride keramische lagers geweest. Dit zijn lagers waar de ringen uit gehard roestvast staal bestaan en de kogels uit Si3N4, Silicium Nitride. Deze kogels zijn 2,5 keer zo hard als het hardste staal. Een setje van 9 lagers, voor voorwielen, achteras en kettingwiel, kost in de USA rond 250 euro. Nog mooier zijn vol-keramische lagers. Deze lagers hebben ringen en kogels van keramiek materiaal. Nog minder weerstand maar met rond 1000 euro vrijwel onbetaalbaar.

Kan dit niet goedkoper? Ja, dat kan. Niet in de VS, maar in China. De afgelopen maanden ben ik bezig geweest met het selecteren van een goede Chinese fabrikant. Dat is geen sinecure. De meeste Chinese lagerfabrikanten hebben wel een deels Engelstalige website, in het Engels communiceren is voor de meesten een brug te ver. Heb je een fabrikant die enigermate Engels spreekt, dan blijkt het meestal een bulkfabrikant te zijn. Ook bij de Chinezen geldt: grote aantallen tegen lage prijzen, enkele stuks tegen hoge prijzen. Ik wil lage prijzen en dus moet er zaken gedaan worden met een fabrikant die per order minimaal 10.000 US dollar afname vraagt. Dit is 7.500 euro en teveel voor individuele (lig)fietsbedrijven. Daarom slinger ik een al even slapend bedrijfje binnen de fam. Schermer weer op gang en ga zelf de lagers importeren.

Wat gaat het kosten?
Er zullen drie verschillende lager sets worden aangeboden voor de Quest. Overigens zijn sommige van deze lagers ook te gebruiken voor tweewielers.
Een set van 9 hybride keramische lagers met rubber afdichting voor bijv. de 26" Quest gaat 119 euro kosten. Dezelfde lagers, maar dan voorzien van PTFE kooi en PEEK contactloze afdichting, kost 149 euro. Deze lagers hebben minder weerstand dan de uitvoering met rubber afdichting. Wil je 'top of the bill' rijden, een set vol-keramische lagers, gemaakt van ZrO2 kost 299 euro, incl. btw en af De Woude. Wil je aanvullend ook de twee trapaslagers in hybride keramiek uitvoeren, reken dan op 33 euro voor de 2 trapaslagers.
Kunnen beide lagertypen op dezelfde wijze worden gemonteerd als de huidige stalen lagers? In principe ja. Wel moeten de vol-keramische lagers wat voorzichtiger worden gemonteerd dan de stalen lagers. Ze zijn brosser dan staal en een goede montage is belangrijk. Om die reden ga ik geen lagers importeren die gemaakt zijn van Silicium Nitride. Deze lagers zijn erg bros en kunnen alleen met bijv. warm stoken van een naaf worden gemonteerd. Gebruik van een lagerpers is met Silicium Nitride lagers uit den boze.

Waar zijn ze koop? Wil je zelf de lagers monteren, bestel de lagers dan bij Holland Aero Camera Supply op emailadres aerocam@xs4all.nl. Wil je de montage niet zelf doen, dan kan Elan in Nijmegen de lagers leveren en monteren. Ook Velomobiel.nl zal de beide non-contact lager series in voorraad nemen. Ook voor de 20" Quest zullen lagersets worden aangeboden. Ligfiets- en andere bedrijven kunnen zich uiteraard tot mij wenden. Bellen kan ook 06-24816003.
Ik zal eerdaags een webpagina maken waar alle lagers individueel zijn beschreven en voorzien zijn van een prijs per los lager.

Bij de foto's boven van links naar rechts:
Silicium Nitride (Si3N4) lager - Zirkonium oxide (ZrO2) lager - Hybride lager met Si3N4 kogels en rubber afdichting.

Foto daaronder:
Set stalen lagers zoals die momenteel standaard in de Quest worden gemonteerd.