dinsdag 30 januari 2018

Kettingslijtage


Als ik filmpjes van rijdende velomobielen bekijk zit daar meestal geluid bij. En wat hoor ik dan? Het geratel van het kettingtandwiel. Dat is iets dat mij nogal irriteert. Elk geluid dat vermijdbaar is levert bij mij ergernis op. Daarom wil ik ook geen andere Tesla. De nieuwe hebben allemaal vierwiel aandrijving en dus een elektromotor voor. De enige elektromotor in mijn huidige Tesla zit achterin en is onhoorbaar. De nieuwe elektromotoren vóór maken een licht giltoontje. Dat wordt op snelheid overstemt door windgeruis, maar toch.


Terug naar onze geliefde velomobielen. Zoals gezegd, die maken vaak nogal wat lawaai. Dat geluid sluipt er geleidelijk in en door gewenning valt het de meesten niet eens meer op.

Wat maakt er lawaai in een velomobiel? Uiteraard banden en wind. Dat is door bredere banden en goede schokdemping behoorlijk te beperken. De aandrijving maakt in veel velomobielen nog meer herrie. Dit komt door drie oorzaken. Ten eerste de kettingbuis die standaard om de trekkende ketting zit en je kuiten beschermt tegen kettingsmeer. Ten tweede het kettingtandwiel en ten derde slijtage van de ketting en cassette.

1. Kettingbuis
De kettingbuis zwiept door de wisselende trekkrachten steeds heen en weer en is herriemaker nr. 1.
Vervang deze door een hoeklijn van aluminium of carbon op twee steuntjes, weg lawaai. De hoeklijn is net voor het kettingwiel te zien en loopt door tot vlak achter de grote tandwielen vóór.

2. Kettingtandwiel
Het kettingtandwiel zit bij veel velomobielen gefixeerd op het asje dat aan de onderkant van de tunnel is vastgezet. Dat is niet ideaal, de ketting verplaatst zich tijdens het schakelen op de verschillende tandwielen continue naar links en rechts. Het kettingtandwiel zou die bewegingen moeten kunnen volgen. De deelbare kettingtandwielashouder is de oplossing.
Als het kettingtandwiel mooi in het verlengde van de kettinglijn loopt moet er wel af en toe gecontroleerd worden of de O-ringen nog goed zijn. O-ringen zorgen ervoor dat de schakels, samen met de tanden die tussen de rolletjes lopen, een mooi stille werking hebben. Als het goed is zie je de indruk van de schakels in de O-ringen staan. Op de foto is dit mooi te zien.

3 Slijtage ketting en/of cassette
Als de ketting is versleten gaan de O-ringen na een paar honderd kilometer al kapot. Staal op staal slijt harder dan staal op rubber. Er ontstaat meer weerstand doordat de ketting tijdens het contact met het kettingwiel verschuift over de flanken van de tanden.

Meetinstrument
Tijdens de laatste trip naar de Spezi in Germersheim heb ik een meetgereedschapje voor het meten van de kettingslijtage aangeschaft. Kost een paar euro en is simpel te bedienen.

Haak het metertje met de rechterkant in een schakel. Duw met 0,75 naar beneden de linkerkant tussen een schakel. Als dat je lukt en het hele metertje gaat vlak op de ketting liggen, dan heb je in ieder geval 0,75% rek. Draai het instrumentje om en doe de meting nog een keer met met 1.0 naar beneden.
Zakt de meter opnieuw tot op de ketting, dan is de rek 1% of meer.

Er is sprake van forse slijtage van de ketting als deze 0,75% is uitgerekt. Bij 1% rek is niet alleen de ketting maar ook de cassette aan het eind van zijn latijn. Bij 0,75% rek kun je nog volstaan met alleen het vervangen van de ketting.

Ik heb met deze Quest nu 58.000 km gereden en dus is het weer eens tijd om de slijtage van de ketting te meten. Eerder deed ik de meting met een schuifmaat, ditmaal met het speciale gereedschapje. Zoals op de foto te zien is zakt het metertje niet omlaag tussen de schakels. Een goed teken want dit bewijst dat de ketting nog geen 0,75% rek heeft.

Al met al een prima resultaat, met dank aan goede (Risse) schokdemping die onnodig grote uitslagen van het wiel en de ketting beperkt, het schuifbare kettingtandwiel en om de 4000 tot 5000 km vernieuwen van de O-ringen.








7 opmerkingen:

Anoniem zei

Over herrie gesproken.
Ik heb laatst van mijn carbon strada de achterbrug (nu van carbon) en het achterwiel laten vervangen. Het achterwiel ratelt enorm in zijn vrijloop. (dus tijdens het rijden en niet trappen)
Ik vraag me af of andere velomobilisten met een carbon achterbrug ook zo veel herrie horen.
Het wiel in mijn aluminium achterbrug was geruisloos.
Groet,
winand

Wim Schermer zei

Dag Winand,
Bedoel je met ratelen het tikkende geluid van de vrijloop? De recent gemonteerde vrijlopen maken inderdaad veel meer geluid dan de vroegere exemplaren. Dat heeft minder te maken met de brug dan met de (vrijloop)naaf. De carbon brug versterkt het geluid wel meer dan een alu brug.
In het begin, ik ben ook overgegaan van een alu naar een carbon brug, vond ik het ook hinderlijk, nu ben ik eraan gewend.
Groeten,
Wim

Anoniem zei

Dag Wim,

Ik bedoel inderdaad het tikkende geluid van de vrijloop. Helaas ben ik er nog steeds niet aan gewend.
Ik heb een hekel aan remmen en weer optrekken. Dus ik laat de velomobiel vaak uitlopen.
En dan kan ik niet meer genieten van de stilte om me heen.
Ik probeer nu maar langzaam mee te trappen als ik snelheid wil minderen om maar geen geluid te horen. Maar dat werkt niet echt.

Groet,
Winand

Wim Schermer zei

Ik heb de indruk dat het langzamerhand wat minder wordt dan toen het nieuw was.
Je kunt er overigens wel een stillere vrijloop in laten zetten. Die zal mogelijk iets minder robuust zijn.

willemveloz@gmail.com zei

In mijn Quest zit ook zo'n fijne deelbare kettingtandwielashouder. Toch heb ik nog wel eens een ratelende ketting omdat het tandwiel niet soepel over het roestende asje schuift. Transpiratievocht en zorgt er voor dat het asje gaat roesten, met als gevolg dat het tandwiel niet meer over het asje schuift. Bij elke kettingsmeerbeurt maak ik het asje weer gangbaar en doe er een beetje vet op. Een asje van RVS zou ideaal zijn.

Wim Schermer zei

Hi Willem-Jan,
Hoe krijg jij transpiratievocht bij het kettingtandwiel? Onder je stoel zit toch een afscherming? Ik heb er in elk geval na 10 jaar nog nooit last van gehad. Verder ook van niemand ooit een dergelijke melding gehad.
RVS kan wel, maar is wat zachter dan het huidige stalen asje en is er eerder kans op slijtage.
Bij een volgende serie zal ik wel vragen of er een paar RVS asjes gemaakt kunnen worden.
Groeten,
Wim

willemveloz@gmail.com zei

Ha Wim,
Hoe het zweet of misschien gewoon regenwater bij het kettingtandwiel kan komen weet ik niet, feit is wel dat het asje roest waardoor het tandwiel er niet soepel overheen schuift. Door er elke keer dat ik de ketting smeer een likje vet op te doen houdt ik het aardig onder controle. Wel vreemd dat ik de enige ben. Er zijn toch wel meer mensen die flink zweten tijdens het fietsen? Misschien is mijn velomobieltas wat zwaar, waardoor links de bodem een beetje hol staat waardoor zich een plasje vormt dat vervolgens tussen de afscherming onder het stoeltje naar de kettinggoot loopt. Ik heb al kleine gaatjes geboord richting de stuurtunnel maar dat helpt nog onvoldoende. Een RVS asje zou fijn zijn!