Risse dempers verbeterd

De verkoop van Risse dempers is al drie jaar een groot succes. Inmiddels zijn er ruim 400 dempers verkocht. Dat betekent dat ruim een derde van alle velomobielen van Velomobiel.nl nu voorzien is van een Risse demper. Een veiliger weggedrag door een veel betere wegligging is het belangrijkste voordeel. De Risse demper is eenvoudig zelf te vervangen. Door het variëren van de luchtdruk is de velomobiel optimaal aan te passen aan de belading en het gewicht van de rijder.

Nadelen zijn er ook. De prijs van de Risse dempers is hoger dan van de standaard veerpoot. Ook is er een iets grotere kans op storingen. De lucht/olie demper is gecompliceerder dan een veerpoot met alleen een stalen veer. Het percentage dempers dat per jaar met een storing terugkomt ligt rond de vier. Onderzoek leert dat 25% van de dempers die met een storing teruggestuurd worden niks mankeert. 

Bij een storing is meestal olieverlies de oorzaak. Risse krijgt de dempers met een storing terug en heeft onderzocht wat de oorzaak van dit olieverlies is. Dit blijkt veroorzaakt te worden doordat de luchtdruk in de dempers gemiddeld veel lager is dan bij gebruik in mountainbikes. Mountainbikes gebruiken de dempers vrijwei altijd via een hefboomconstructie en bij drukken van 15 tot 25 bar. Bij die hogere druk worden de O-ringen steviger op de zittingen gedrukt en dichten dus beter af. Bij de lage drukken van 4 tot 7 bar die wij gebruiken in onze velomobielen is die afdichting dan ook minder goed.

Dat is te zien aan het meeslepen van een klein beetje olie op de bewegende zuigerbuis.

Een ander mogelijk nadeel zou zijn dat de Risse demper de oorzaak is van het breken van de kleerhanger in de fiets. Dat is echt een fabel. Ik ken enkele rijders met 3 achtereenvolgende breuken in de kleerhanger die … met de originele veerpoot rijden.

Risse was verbaasd dat 4 op de 100 dempers per jaar niet goed functioneerden. Hij maakt en verkoopt deze dempers al meer dan 20 jaar en krijgt zelf minder dan één demper per 200 per jaar terug. Mountainbikes rijden gemiddeld 1000 tot 1500 km per jaar met de eerder genoemde hogere druk. Velomobielen rijden veel meer kilometers, sommige wel 10.000 en meer km per jaar.

Samen met de lagere druk in de demper is de kans op olieverlies dan ook groter.

Risse laat me weten dat olie/lucht dempers regelmatig onderhoud nodig hebben. Demperolie loopt in kwaliteit terug en O-ringen slijten. Alle bekende fabrikanten zoals DT Swiss en Fox adviseren jaarlijks onderhoud of na 200 uur gebruik. Volgens Kevin Risse zou gebruik in een velomobiel onderhoud na iedere 2 jaar of 400 uur gebruik voldoende zijn. 400 uur gebruik betekent rond 10.000 km.

Als de demping vermindert is er weinig aan de hand. Het duurt heel lang voordat de demping zo slecht is dat de veiligheid in het geding is. De demper moet dan worden voorzien van nieuwe O-ringen en nieuwe olie. In de praktijk stuur ik gewoon een nieuwe of een door Risse van nieuwe O-ringen en olie voorziene demper toe.

Vanzelfsprekend willen we liefst helemaal geen storingen in de dempers hebben. Risse heeft de dempers nu beter aangepast aan het gebruik in onze velomobielen en schrijft me:

The two most important changes are with the inside surface finish of the shafts and with the quad seal groove diameter and the precent squeeze on the dynamic. The changes and improvements were made this past summer, and your current order of shocks does have these improvements incorporated in the parts.

Het komt erop neer dat de oppervlakken van de interne delen hoogwaardiger worden gepolijst. De diameter van de groeven waarin de O-ringen zitten wordt aangepast en de druk die deze O-ringen op de uitgaande zuigerbuis uitoefent, wordt vergroot.

De Risse Genesis en Astro 5 dempers die vanaf nu worden geleverd zijn voorzien van de verbeteringen.

---

Volgende postings:
-Klantervaringen met Quest XS kap
-Carbon stabilisatie voorste framebuis en achterbrug
-VeloTilt brede wielpoten

Test Velomobiel.nl standaard veer en Risse demper 2

Het filmpje dat de standaard demper vergelijkt met een Risse demper heeft veel reacties opgeleverd. Sommigen reageerden sterk afwijzend met de opmerking dat ik de proef onder belasting had moeten doen. En dat is nou precies wat ik gedaan heb. Ik heb de veerpoten met vrijwel mijn hele gewicht belast, zelfs nog meer dan in de Quest. In de Quest wordt de demper bij het instappen tot ongeveer 25% ingeduwd. Met de handdyno heb ik de dempers bijna maximaal ingedrukt.

De bedieningspoot is te vergelijken met de arm waaraan het wiel zit. Die poot is wat lichter dan de wieldraagarm en het daaraan zittende wiel. Daardoor zijn de effecten wat spectaculairder, het principe verandert evenwel niet. Degenen die denken dat je het gewicht van de Quest met inzittende aan de bedieningspoot moet ophangen hebben helaas niet door hoe het in werkelijkheid functioneert. Er zit tussen de body en de weg een vrij bewegende draagarm met wiel. Die beweegt, de body niet, en die beweging moet worden gedempt.

Zakt het wiel in een gat in de weg, de belasting van de veer vermindert tijdelijk heel sterk, dan veert het wiel uit. Het liefst willen we dat het wiel gedempt en dus vertraagd het gat in zal zakken. Dat simuleer ik door de poot los te laten. Het onbelaste loslaten van de bedieningspoot is vergelijkbaar met een snel uitverend en op dat moment vrijwel onbelast in het gat zakkende wiel. Met een gedempte veer blijft de body van fiets zolang mogelijk horizontaal. Zakt het wiel door een gebrek aan demping direct diep het gat in, dan kan de body niet veel anders dan volgen. De fiets zakt verder het gat in dan met een gedempt wiel. Tot zover - de simulatie van - de uitgaande slag.

Nu de - niet gesimuleerde - ingaande slag. Even later zal het wiel tegen de rand van het gat omhoog komen. Hierbij wordt veerdruk opgebouwd omdat de body van de fiets omlaag is gegaan. Bij geen demping zal die veerdruk de fiets zonder vertraging omhoog duwen en dit zal hoger zijn dan met demping. Bij een hydraulische demper wordt de uitgaande slag meer gedempt dan de ingaande slag, de fiets wordt niet omhoog gegooid. Al met al resulteert dit met de standaard demper in een deinende beweging van de hele fiets. Per saldo zijn het wiel en de band veel onrustiger en dat levert een sterk wisselend, en verminderd, contact van de band met het wegdek op.

Ditzelfde gebeurt bij boomwortels en drempels. De ongedempte veerpoot wordt eerst samengedrukt, dieper dan een gedempte hydraulische veer. Bovenop de drempel veert de standaard veerpoot door het afnemen van de belasting heel snel uit en door het gebrek aan demping wordt de achterzijde als het ware gelanceerd. De veerpoot geeft je letterlijk nog een duw omhoog na. Door de sterkere demping van de Risse en iedere andere hydraulische demper wordt dit voorkomen. Het wiel blijft veilig aan de grond. Nou kun je betogen dat je over drempels en boomwortels niet zo hard rijdt en je dus de beperking van de standaard veerpoot compenseert. Dat gaat op op bekend terrein en als het zicht goed is. Bij duisternis en op onbekend terrein liggen de zaken wel even anders.

In flauwe bochten op een planken ondergrond kan het achterwiel zomaar meerdere centimeters wegdribbelen. Ik bespaar jullie de uitleg over 'oscilleren' en 'eigen frequentie'. Een voorval als ik hierna omschrijf zullen de meeste velomobielrijders wèl eens ervaren hebben. Ik reed een keer, er waren nog geen Risse dempers, van Midden-Beemster naar Kwadijk. Vlak voor de Rijksweg van Purmerend naar Hoorn ligt een vlak bruggetje met dwarse beplanking. Ondanks dat het maar een heel flauwe bocht is met een minimale stuuruitslag, dribbelde het achterwiel naar rechts en reed de Quest binnen een seconde op twee wielen. Snelheid 40 km/u, heel normaal voor de huidige velomobielen. Gelukkig landde de fiets weer op drie wielen. Met de hydraulische demper kan ik dat bruggetje met ongelimiteerde snelheid nemen.
Degenen die wel eens op kinderkopjes rijden hoef ik al helemaal niets uit te leggen. Ook bij gladheid wil je dat je band op de weg blijft en niet op en neer stuitert.

Ik hoop hiermee wat te hebben verduidelijkt. Mogelijk willen de mensen die mijn filmpje veroordelen, of zelfs door het filmpje en mijn reacties 'mijn winkel zullen mijden' zich nu realiseren dat het gaat om het dempen van de bewegingen van het wiel en niet het dempen van de belaste body. Als het lage afgeveerde gewicht van het wiel goed gedempt wordt, dan gedraagt de beladen velomobiel zich een stuk veiliger.

Test Velomobiel.nl standaard veer en Risse demper, ontnuchterend filmpje

Op dit moment zijn er 300 Risse dempers verkocht. Dat zijn er heel veel. Toch betekent het dat het grootste deel van de Quest-, Strada- en Mangorijders nog met de standaard veer rondrijden. De eigenaren van fietsen met een Risse demper kennen de voordelen. Degenen die nog met de standaard veer rijden zouden moeten weten waarmee ze nu werkelijk onderweg zijn.

Sinds kort beschik ik over een zogenaamde handdyno, een door Risse gemaakt testapparaat voor schokbrekers voor onze velomobielen. Met dit apparaat, een zuiltje met een lange scharnierende poot met twee bevestigingspunten voor de demper, is de demper vrij gemakkelijk in te duwen. Als deze maximaal is ingeduwd wordt de handgreep losgelaten en kun je zien wat de demper doet.

Bij een goede schokdemper moet de ingaande slag beperkt gedempt worden, de uitgaande slag moet stevig gedempt worden zodat het wiel op de weg blijft en niet omhoog stuitert. Een slecht gedempt en dus stuiterend wiel levert een slechte wegligging en een hogere windgevoeligheid op. Ook bij gladheid slipt een slecht gedempt wiel heel veel eerder. Met een Risse demper wordt de besturing veel rustiger en bochten kun je veel sneller door zonder dribbelen of uitbreken.

De geteste Velomobiel.nl demper is 9 maanden oud en heeft die periode in mijn nieuwe carbon Quest gezeten. Bekijk het verschil tussen de standaard Velomobiel.nl demper en de Risse Astro 5 demper. De Risse demper heeft 4,5 bar druk.
Kijk en huiver.

Risse dempers en testapparaat

De Risse schokdempers voor velomobielen zijn heel succesvol. Er zijn er nu 285 verkocht, 104 Astro 5 en 181 Genesis dempers. Een veel veiliger weggedrag, vooral op glad of slecht wegdek en in bochten, een stabieler stuurgedrag en toegenomen comfort zijn de kenmerkende voordelen van de Risse dempers.

Helaas zijn de voordempers nog steeds niet gereed. Risse is een klein bedrijf met maar 8 medewerkers. In de USA hebben ze veel werk met het CNC frezen van titanium onderdelen voor de kleine luchtvaart. Aan de ene kant is dat een nadeel, ontwikkelingen duren soms lang, aan de andere kant is het voordeel wel dat een klein bedrijf in staat is iets speciaals in kleine aantallen te maken. Grote demperfabrikanten als Rockshox, Manitou, DT Swiss, Magura enz., zijn alleen maar geïnteresseerd in het leveren van duizenden dempers per bestelling. In ontwikkeling van speciale producten voor onze velomobielen zijn ze al helemaal niet geïnteresseerd.

Voor het testen van schokdempers heb ik bij de laatste zending vanuit de VS een 'handdyno' ontvangen. Hiermee is met handkracht de demper vrij gemakkelijk in te duwen. Na induwen en loslaten van de handgreep komt de handgreep in een bepaald tempo weer omhoog. Daarmee is de mate van demping en vering goed te controleren. De 5 verschillende dempinginstellingen van de Astro 5 zijn mooi te zien. Ook kan vastgesteld worden of de verschillende O-ringen goed afdichten. Een demper die geluid maakt, een soort sissend, rochelend geluid, zal waarschijnlijk olie verloren hebben en is daar lucht voor in de plaats gekomen. De demper zal dan gedemonteerd moeten worden, nieuwe O-ringen gemonteerd worden en opnieuw gevuld worden met demperolie.
Jan Reus van Velomobielonderdelen.nl kan dit. Jan heeft het evenwel druk met de kappen en de VeloTilt dus stuur ik een demper met een probleem gewoon terug naar de VS. Er zijn voldoende nieuwe dempers op voorraad zodat een mogelijk probleem dezelfde dag nog wordt opgelost.

Sommige gebruikers vragen zich af hoe lang een Risse demper meegaat. Het antwoord is dat deze dempers een fietsleeftijd mee moeten kunnen. Chris Evans in de VS heeft een 18 jaar oude Risse Astro 5 demper uit zijn mountainbike in zijn Quest gemonteerd, met een door hemzelf gemaakte afstandsbediening voor de dempinginstelling. Een demper waarvan de O-ringen zijn versleten of ingedroogd, kan altijd van nieuwe O-ringen en demperolie worden voorzien voor weer jarenlang gebruik.

Risse schokdempers nu te koop

Na 2000 km met de German:a demper te hebben gereden is er nu rond 1000 km ervaring met de Risse dempers. Ik rij met de Genesis, Jan Reus rijdt met de Astro 5 demper.
De ervaringen zijn bijzonder positief.
Als je veiliger, comfortabeler en sneller wil rijden met je velomobiel, dan is een Risse schokdemper de belangrijkste upgrade sinds de begintijd van velomobielen.
De Risse dempers Genesis en Astro 5, volledig ontwikkeld voor de Quest, Strada, Mango en vele andere velomobielen met een veerpoot langer dan 35 cm, zijn nu te bestellen in de De uitstekende Risse Genesis demper kost 198 euro, de Astro 5 kost 298 euro. De Astro 5 heeft in vijf stappen instelbare demping.
Ook de Risse Acu-fill adapter van 12 euro kan worden besteld. Deze adapter zorgt ervoor dat er geen drukverlies optreedt als het pompje van de demper wordt afgeschroefd.
De eerste zending dempers is nu besteld. De levertijd zal ongeveer 6 weken bedragen. De laatste foto links is de ingebouwde Risse Astro 5 in de Quest van Jan Reus. Jan heeft zijn blog een andere naam gegeven en een stukje over het rijden met de Risse demper geschreven. Ook Jan merkt dat ie met een heel andere fiets onderweg is. Je vindt Jan's blog hier.
Sinds gistermiddag zijn er al tientallen Risse dempers besteld. Ook meerdere vragen om er mee proef te rijden, begrijpelijk.
Proef rijden kan nog maar beperkt. Ik haal de Risse demper niet meer uit mijn Quest, dat staat vast. Ik denk dat ik hem ook bij Jan uit zijn fiets moet stelen.
Mocht je twijfels hebben of een Risse demper wat voor jou is, bestel hem gewoon. Mocht de demper je niet bevallen, kun je hem gewoon terugsturen.

Risse schokdempers klaar voor test

Gisteren ontving ik de Risse schokdempers uit de VS. Totaal 14 dagen onderweg geweest waarvan 8 dagen bij de Nederlandse douane. De Risse Genesis en Astro 5 schokdempers zien er prachtig uit. Schitterend verwerkt aluminium, ware kunststukjes zijn het. Als ik Bram Smit laat weten dat de dempers er zijn wil ie ze onmiddellijk zien. Dat kan natuurlijk. Bram heeft nog een paar stangkoppen, zo heten de kunststof gewrichtjes aan de uiteinden van de dempers. Ook moeten er vier stukjes 8 mm draadeind worden gemaakt om de dempers op precies 40 cm lengte hart op hart te maken.

Eerst neem ik vanmorgen de schade op aan het achterwiel van de Quest. De hieldraad van de Furious Fred is gebroken en de dunne binnenband is over een lengte van 30 cm gescheurd. De glasvezel hoepel van het wieldoekje is gebroken. De velg slingert fors.
Ik leg er een 50 mm Furious Fred om en pomp hem op tot 3,5 bar. Voorzichtigheid is de moeder van de porceleinkast.
Dan op weg naar Naarden. Hoewel het nog maar 7,5 gr. C. is, beloven de weerberichten een prachtige dag. De racekap blijft op de stelling en ik zet een nieuw mini vizier op de fiets.
Dat rijdt heerlijk zo. Via Purmerend, de Schellingwouder brug en de Diemer Zeedijk rij ik met rond de 40 km/u in goed anderhalf uur naar Naarden.

Bram vindt de dempers schitterend en gaat direct aan de gang met de 8 mm draadeindjes. Dat is snel voor elkaar en we bestuderen even hoe de Risse Acu-fill adapter werkt. Deze adapter, één deel op de demper, het andere deel op de pompnippel, is zo geconstrueerd dat er geen lucht weglekt als de pomp van de demper wordt verwijderd. Er is relatief weinig luchtdruk nodig in de demper. Daarnaast is het luchtvolume ook klein. Geen enkele pomp, ik heb er vier geprobeerd, kan de demper op precies de gewenste druk krijgen en houden. Deze Acu-fill adapter doet dit voortreffelijk, ongeacht met welke pomp dit gebeurt.

Er moet de komende week nogal wat aan de Quest gebeuren. De schade aan de neus wordt bij Van den Berg gerepareerd. Er moeten linksvoor nieuwe wiellagers in en ik wil wieldoekjes aan de binnenkant van de voorwielen. Dan moet er een nieuw achterwiel worden gemonteerd in Dronten. Tussendoor even tijd vinden om de eerste van de Risse dempers voor een test in te bouwen.

Het gewicht van de dempers is heel laag. De Genesis weegt compleet met draadeinden en stangkoppen 298 gram. De instelbare Astro 5 weegt in dezelfde configuratie 341 gram. De originele veerpoot weegt 298 gram, precies even zwaar als de lucht geveerde en olie gedempte Risse Genesis demper.
Dat kan nog 16 gram lichter als de 8 mm RVS draadeinden worden vervangen door titanium. Dat laatste voor de echte freaks dan maar. Al met al een uitstekend resultaat.

Ik krijg nu al veel bestellingen voor de dempers, maar dat moet nog even wachten. Ook veel vragen naar de prijzen. Als ik helemaal overtuigd ben, veel twijfel heb ik overigens niet, komen ze vanzelf in de webwinkel. De prijzen zijn, onder enig voorbehoud, wel bekend. De Risse Genesis zal voor 198 euro incl. btw worden geleverd. De Astro 5, met in vijf stappen instelbare demping, zal 298 euro gaan kosten. Dit inclusief 8 mm draadeinden. De stangkoppen van de oude veerpoot kunnen op de Risse demper worden geschroefd.