zaterdag 12 november 2011

Wegligging Quest/Strada/Mango

De titel van dit bericht roept vragen op. Is de wegligging van de Quest, Strada en Mango dan niet goed? Eerlijk antwoord? Nee, die is niet echt goed. Voor veel fietsers is de wegligging van onze geliefde velomobielen uit Dronten overigens geen probleem.
Maar.... hebben jullie dan nooit last van een dribbelend achterwiel? Maakt jullie achterwiel nooit een stapje zijwaarts op slecht wegdek? Natuurlijk wel. Sommige fietsers zijn op slecht wegdek zelfs zoveel dwars uit de flank gegaan dat zij zijn omgeslagen.
Waardoor komt dit? Primair door een te hoge snelheid. De eenvoudige constructie van de vering van onze fietsen speelt daarbij een hoofdrol. De huidige veerpoot bestaat uit een meer of minder krachtige veer en een soort schuim in een glijbus die enigszins als demper werkt. Veert het wiel in dan wordt de vering samengedrukt. Het uitveren verloopt hetzelfde. Het schuim in de glijbus probeert enigermate als demper te werken, maar een echte demper is het niet. Dit betekent dat de wielen op slecht wegdek kunnen gaan stuiteren. Een stuiterend wiel zal in een bocht of zelfs heel licht hellend slecht wegdek naar de buitenkant dribbelen. Dat voelt niet goed aan, je schrikt je rot. Dit is alleen te voorkomen door de snelheid fors te verlagen. Dat is natuurlijk niet aantrekkelijk. Auto's die naast me met dezelfde of zelfs hogere snelheid over dezelfde drempel rijden houden de wielen keurig aan de grond terwijl ik in mijn Quest letterlijk door de lucht vlieg.

Kan dat niet beter? Ja, ik denk dat dat kan. De huidige veerpoot zou moeten worden vervangen door een veerpoot met een echte schokdemper. Als het kan een luchtdemper. Liefst instelbaar zodat de demping karakteristiek kan worden ingesteld op lichaamsgewicht en gewenst gebruik. Dergelijke dempers veren gecontroleerd in, het uitveren verloopt - ook instelbaar - vertraagd. En die demping is een voorwaarde om het wiel aan de grond te houden. Ook bij gladheid zal de fiets veel langer controleerbaar blijven.
Bonus is dat het comfort verbetert. Het biedt ook perspectieven voor snelle fietsers. Voor comfortabel toeren kan de druk in de demper relatief laag zijn, voor wedstrijden verhoog je de druk waardoor de fiets op vlak wegdek minder veer- en demper werking heeft en daardoor sneller is. De moderne dempers in MTB's hebben ook een 'lock out'. Hiermee kun je de vering en demping helemaal vastzetten, op snelle mooie wedstrijdbanen een aantrekkelijke optie voor een maximale snelheid.

Informatie bij Velomobiel.nl leert dat Theo van Andel al met een gedempte Merida LRS demper rijdt. Ymte zal proberen een dergelijke demper voor mij te pakken zien te krijgen.

Bram Smit van Fast Forward Ligfietsen heeft tijdens ROAM angstige momenten gehad toen hij over 'rumble strips' reed en direct daarna volledig uit koers raakte en te nauwer nood omslaan kon voorkomen. Volgens Bram mede veroorzaakt door de beperkte schokdemper werking van zijn Mango. Een Quest rijder is tijdens ROAM over de 'rumble strips' gereden en om gegaan. Hij is daarbij zo gewond geraakt dat ie moest opgeven.
Bram, bekend van zijn Munzo deelbare lage racer en de 'tilting trike', heeft in zijn Mango een gedempte veer ingebouwd. 'Wil ie dat voor Wim ook doen?'. 'Natuurlijk Wim, ik maak er één voor jou ook'. Gisteren laat ie me weten dat ie klaar is en als ik wil mag ik vandaag al langs komen om de inbouw te doen.

Vanmorgen ga ik dus op 'geheime missie' :). Een mooi ritje naar Naarden door een met 4 gr. C nogal koud landschap. Met de comfortabele racekap op leg ik de 52 km in goed anderhalf uur af en tref Bram in zijn kleine maar bijzonder efficiënt ingerichte werkplaats.
Dan blijkt dat de montage in een Quest heel andere koffie is dan in een Mango. Belangrijkste verschil is dat de ophangpunten van de veerpoot van de Quest niet parallel zijn. Je kunt dit mooi zien aan de schuine stand van de demper op de laatste foto.
Dat betekent dat er aan de bovenkant een oog met kogelgewricht moet komen en aan de onderkant ook een kantelbare constructie om de Rock Shox demper goed in te bouwen. Het is een enorm genoegen Bram aan het werk te zien. HIj doet me in alles herinneren aan mijn vader die net zo'n handige bliksem was als Bram. Als de wijzigingen zijn doorgevoerd blijkt dat het vrij dikke demperlichaam door in de weg zittend plaatwerk van de stoelophanging, niet past op het bovenste bevestigingspunt. 'Dan draaien we de demper gewoon om' is de snelle conclusie van Bram.

Het eerste ritje is direct het effect van de demper merkbaar. Op slecht wegdek blijft het achterwiel op de grond. De besturing voelt strakker aan en ik kan direct al sneller een bocht nemen over een planken brugdek. Wel hoor ik een raspend geluid bij het inveren.
Ook zie ik de spanband die ik met schuimrubber om de wielkast trok om resonanties te voorkomen, los op de bodem van de Quest liggen. We leggen de Quest op zijn zij en kijken in de wielkast. Dat ziet er niet goed uit, er zitten scheuren in de opbouw van de wielkast. Om naar huis te kunnen rijden draaien we de demper naar een wat hogere positie. Dat gaat prima en hoewel ik zo nu en dan de band hoor aanlopen, kom ik zonder verdere problemen thuis.

Na het repareren van de wielkast, klusje voor Jan?, kunnen we verder experimenteren met de demper. Bram heeft een idee om de demper toch op het bovenste bevestigingspunt te maken. Dat gaan we volgende week proberen. Ook zal ik een demperpompje aanschaffen om zelf met de verschillende drukken te experimenteren. Wordt vervolgd.

17 opmerkingen:

Robbedoes zei

Wat weer een prachtige geheime missie :-)

gr
Rob

Anoniem zei

Wim,

Dan is het waarschijnlijk ook mogelijk om de voorvering te vervangen door deze dempers. Of is de ophanging totaal anders?

Herman

Wilfred Ketelaar zei

H@rry heeft in zijn ROAMango ook een luchtvering ingebouwd. Volgens mij ook naar tevredenheid.

Meer comfort en veiligheid zijn altijd welkom. Ben benieuwd of ze dit bij de bouwers in hun optiepakket mee gaan nemen.

Wim Schermer zei

Herman,
Dat hebben we nog niet bekeken. Ik denk dat de ophanging daar minder ruimte biedt voor deze wat dikke demper. Ook lijkt het wat minder nodig dan achter.
Groeten,
Wim

Maarten zei

Achter zal inderdaad het grootste verschil opleveren, al moet je het effect van betere voorvering op drempels niet onderschatten. Maar misschien heb ik dan de bedoeling van drempels niet goed begrepen.

De veer die je hier gebruikt is bedoeld voor een MTB. De manier waarop die meestal gebruikt wordt is met een overbrenging: het achterwiel veert 4 of 5 keer zover in als de veer zelf. Ook de demping is aan deze verhouding aangepast. In de Quest/Strada/Mango gebruik je de veer in een verhouding van (vrijwel) 1:1. Voor de gewenste veer- en demper karakteristiek moet je dan helemaal aan de rand van wat er met deze veer mogelijk is gaan zitten. Dit gaf Harry ook al aan over zijn geveerde experimenten.

De veer die Theo van Andel heeft gevonden is inderdaad een 1:1 veer. Helaas is die veer niet meer in productie.

Nu zijn er wel veren die bedoeld zijn voor 1:1 gebruik beschikbaar. Je moet dan alleen de andere kant op kijken. Ze worden meestal per twee geleverd, en je moet ze even loszagen. Als je met een geveerde voorvork uit een MTB begint (niet een al te grote veerweg), dan zit je wat demping en veersterkte waarschijnlijk dichter in de buurt van wat nodig is. Let wel op: veel voorvorken zijn niet symmetrisch: vering in de ene poot, demping in de andere.

Ik ben benieuwd. Vering is denk ik een onderdeel waar veel progressie op te behalen is, eerst achter, maar zeker ook voor!

Wim Schermer zei

Hi Maarten,
Als je de laatste foto bekijkt zie je dat de demper niet op dezelfde plaats vast zit als de standaard veerpoot.
De nieuwe demper zit op 1/3 van de afstand van het scharnierpunt tot het wiel. Dat is de goede verhouding voor deze demper.
De Merida LRS demper zoals Theo in gebruik heeft is blijkbaar nog wel te koop. Ymte heeft een nieuwe voor me klaar liggen.
Er zijn overigens voldoende achterdempers te koop van het type 1:1 LRS (Low Ratio Suspension). DT Swiss heeft de 180 XM LRS en ook German Answer heeft met de Prion een LRS demper in het huidige programma.
Groeten,
Wim

Unknown zei

Hoi Wim,

Dit is mij uit het hart gegrepen. Dat rijden op een licht hellende klinkerweg of de drempels, het is alleen met kunst en vliegwerk in de hand te houden. Deels heeft het ook te maken met de matige stijfheid van de achterwielophanging (mijn Quest heeft in ieder geval veel meer moeite met rechts laag, dan met links laag rijden)

Dempers uit het MTB wereldje zijn wel kostbaar en op een MTB vaak niet zo'n vreselijk lang leven beschoren. Maar in de schone VM zal dat veel beter zijn en is zo'n investering de moeite al snel waard.

Ik kan niet wachten op je verdere testen. Succes met deze belangrijke verbetering.

Groet,
Henk-Jan

Kees van Hattem zei

Beste Wim. Uit eigen ervaring weet ik dat de Verhees Alleweder ook in het rijtje kan, net als de FAW. Groeten Kees.

Francis zei

Klinkt goed deze ontwikkeling. in mijn woonwerk ritten kom ik door Muiden heen en dat is toch elke keer weer een bijzonder spannend moment als ik bij de vesting door de bocht ga, je wil toch zsm thuis zijn :-)
ik volg deze expirimenten met veel intresse.
Francis

Mick zei

Dag Wim,
Zoals Kees schrijft, de FAW hoort idd ook in "het rijtje" thuis. Hoewel een zwaardere vm ook wat meer druk uitoefent op het achterwiel.
Dat is namelijk het wezen van het probleem m.i. Op het achterwiel staat minder gewicht dan zelfs op één van de voorwielen afzonderlijk...
In principe zouden de voorwielen dus meer naar voren moeten maar dat zou een flinke lengtevergroting met zich meebrengen die niemand zal zien zitten.
Je verbeterde veer zou iets kunnen schelen waarschijnlijk. Maar die veer zal zich wel ergens tegen moeten kunnen afzetten...
Mvg Mick

Anoniem zei

Wim,

De veer behoeft aan de onderzijde ook een kogelkoppeling, nu kan deze maar in een richting (zijwaarts) bewegen.

Thomas

eduardbotter zei

Wim, Ik ben het niet met je eens dat de Quest een slechte wegligging heeft. Dergelijke wasborden zijn ook voor auto's erg vervelend. Alleen zie je ze alleen op fietspaden, bijvoorbeeld bij Noordwijk in de duinen. Je kan er niet hard overheen zeker niet als als ze ook nog in een bocht liggen. Zelfs met een goed geveerde mountainbike is dat erg vervelend. En wat de Quest betreft, ik ga vaak harder over verkeersdrempels dan automobilisten. Dus met die vering zit wel goed. Ik heb in ieder geval niets te klagen over de vering van de Quest

Wim Schermer zei

Hi Eduard,
Waar heb ik geschreven dat de wegligging slecht is?
Nergens.
Wel vind ik de wegligging niet echt goed, dat zijn mijn woorden.
Ik rij nogal eens op een dijkweg. Daar ligt nu platgereden klei op. Tijdens mijn training voor de LEL ben ik diverse keren enorm geschrokken van het dribbelen van het achterwiel. Lichte helling en klei betekent dat rijden met 45 km/u onmogelijk is. Dit terwijl auto's mij met meer dan 50 km/u zonder enig probleem inhalen. Diezelfde dijkwegen waar ik met de Quest dan maximaal 30 km/u kan rijden, rij ik met mijn auto zonder enig probleem 60 km/u of nog veel harder.

Ik krijg van alle kanten, zowel op mijn blog als direct via email zeer veel bijval. Veel fietsers herkennen zich in het probleem.

Waarom zou Theo van A., één van de eigenaren van Velomobiel.nl al meer dan 40.000 km met een Merida luchtgeveerde en gedempte veer in de achterbrug rondrijden?
Groeten,
Wim

Wim Schermer zei

Hi Thomas,
Je opmerking dat ook aan de onderkant een kogelgewricht moet komen wordt serieus genomen. De nieuwe uitvoering, volgende week zit ie in de Quest, heeft ook aan de onderkant een kogelgewricht.
Groeten,
Wim

Ard van Breemen zei

Hoi Wim,
Ik moet zeggen dat ik bij de quest er weinig last van heb. Bij mijn alleweder is het echt zwaar ellende (A3, serienr 5), dubbele ophanging maar enkelvoudig geveerd. Die tordeerd dus altijd...

Verder heb ik gemerkt dat het niet om de hoogte van de snelheid gaat, maar meer een bepaalde snelheid waardoor de hobbeltjes een harmonische zijn van de van de fietsconstructie.

Ik ken in amsterdam een klinkerweg waar ik met +/- 29km/u met mijn alligt modern zwaar kapotgetrild wordt, ga ik sneller, dan is de wegligging klinker beroerd, maar wel normaal. Ga ik zachter is het nog steeds beroerd, maar normaal. Slechte wegen zijn altijd slecht berijdbaar, maar met de juiste snelheid zijn ze zodanig slecht dat je achterwiel je opeens gaat inhalen.
(Is mijn indruk)

Ton zei

Hallo Wim,

Wat is dat weer een goed idee die schokbreker.
Net als de andere zoals de ashouder en het schermpje en de racekap en de bandjes enz.
Ga je als je uitgetest bent, de schokbreker ook weer verkopen in je winkeltje? Het moeilijkste lijkt me het goed passend krijgen van de schokdemper.

Als je een compleet setje maakt, dan wil ik er zeker ook een hebben. De vering van mijn Strada stuitert inderdaad nogal, in vergelijking met mijn niet eens luchtgeveerde Hurricane.


Groeten, Ton (uit Huizen)

JoostC zei

Goede ontwikkeling. Wrijvingsdempers zijn niet meer van deze tijd! Een 1:1 demper die ook slank is zou mooi zijn en je moet er bij kunnen voor afstellen. Toevoegen van draaipunten om een andere verhouding te bewerkstelligen zou ik nooit doen, want dat werkt negatief op de stijfheid en is onderhoudsgevoelig. Bovendien is het niet nodig omdat je weinig last hebt van trapinvloeden en lichaamsbewegingen op de achtervering, zoals bij een normale fiets met een hoog zwaartepunt.

Aan de voorkant is het in de wielkasten gewoon te vuil voor een dergelijke demper. Daar zou wel een constructie met een demper in een kooiconstructie aan de binnenzijde op de wielkast waar de demper in hangt, zodat deze van buitenaf wordt aangestuurd en schoon blijft. Anders is de levensduur vrij kort denk ik. Of iets met een speciale pullshock, een demper die uit elkaar wordt getrokken als ie veert. Maar goed denk ik ook niet geschikt voor een 1:1 verhouding.

Ik ben benieuwd of het tot een achterdemperconstructie komt, wellicht met de mogelijkheid om een demper nar eigen voorkeur met een bepaalde inbouwlengte in toe te passen. Goed instelbare luchtveer en afstelbare in en uitgaande demping maakt en wereld van verschil.