maandag 22 februari 2010

Zuinige werkplaatsverlichting

Zoals bekend slaapt mijn Quest in een ruime verwarmde garage van 4.40 x 11.00 meter. Daar wordt ook nogal eens gesleuteld.
De garage is vanuit de woonkamer via de bijkeuken binnendoor bereikbaar en wordt ook huishoudelijk intensief gebruikt. Voor algemene verlichting zijn er 8 TL buizen in 4 open armaturen en boven de hoekwerkbank nog eens 4 TL buizen in twee armaturen met reflectoren.
De vier TL buizen boven de werkbank zijn 120 cm 36 Watt T8 buizen met elektronisch voorschakelapparaat. De 8 120 cm buizen voor algemene verlichting worden met een standaard starter en ballast ontstoken. Is deze verlichting niet OK? Op zich wel, maar een hinderlijk nadeel is de lange ontstekingsduur van de gewone TL buizen. Nadat ik de verlichting inschakel duurt het enkele seconden voor ik wat kan zien. Natuurlijk zorg ik er voor even te wachten tot de lampen voldoende licht geven, al moet ik toegeven in de haast wel eens gestruikeld te zijn over een doos. Comfortabeler zou zijn als er minimaal één lamp direct ontsteekt.

Bestaan er TL buizen die onmiddellijk ontsteken? Jazeker, die zijn er. Dat zijn zogenaamde T5 buizen. Deze 4000 K buizen moeten worden ontstoken met een elektronisch voorschakelapparaat dat speciaal voor die lamp is gemaakt. Daarom passen deze T5 buizen, zij zijn iets korter dan de T8 buizen, niet in de armaturen voor T8 buizen. Vervangen van de nog maar twee jaar oude armaturen is prijzig.
Een rondtocht op het internet leert dat er allerlei hulparmaturen in de handel zijn om T5 buizen in T8 armaturen te kunnen gebruiken. Kosten rond de 32 euro per lamp en dus geen haalbare kaart.
Verder zoeken levert een leverancier op die complete T5 vervangingsunits levert die direct in een T8 armatuur kunnen worden gezet. De starter eruit, de T5 unit met voor geïnstalleerde standaard T5 lamp er in en klaar is Wim. De lamp springt onmiddellijk na het inschakelen aan en dat levert het gewenste comfort op.
Verder zijn er gelukkig ook alleen maar voordelen. Het energieverbruik daalt van 45 Watt, een 36 Watt TL buis kost 9 Watt extra voor starter en ballast, naar 28 Watt. De T5 buis gaat 8000 uur mee tegen 5000 uur voor de T8 buis. Er is geen flikkering meer, de nieuwe T5 buis is hoogfrequent. Wel levert de T5 buis, hij is iets korter, aanvankelijk 10% minder lichtopbrengst dan een nieuwe T8 buis. Dit nadeel slaat snel om in een voordeel, de T5 buis heeft aan het eind van zijn levensduur nog altijd 90% lichtopbrengst, terwijl de 'oude' T8 buis na een jaar gebruik al 20% lichtverlies noteert.
Een complete T5 vervangingsunit inclusief T5 lamp van 28 Watt kost € 10,58 incl. btw. Dat is ongelofelijk laag, zeker als je weet dat de vervanging van een gewone T8 lamp met starter zo'n 6 euro kost.

Waar is dit fraais te koop? Bij RW-elektra in Reusel. Deze leverancier stuurde een Excel sheet waarmee je snel een kosten/baten analyse kan maken.
In mijn geval, 8 lampen die 250 dagen per jaar 3 uur branden, leveren een terugverdientijd op van vier jaar. Een rendement van 25% per jaar. Besparing per jaar ruim 100 KW. Zakelijk gezien zijn deze lampen natuurlijk nog veel verstandiger. Bij een totale brandduur van 50.000 uur zijn de besparingen per jaar € 56,60 en is de terugverdientijd minder dan 1,5 jaar.
Het is aardig te weten dat de overschakeling naar de T5 lampen 47 kg CO2 besparing per jaar oplevert.

De foto's van de garage zijn gemaakt met een vaste sluitertijd van 1/20 sec. bij 800 ASA. De bovenste foto, met de oude lampen, is met f 8.0 gemaakt, de onderste, met de nieuwe lampen, met f 7.1. De kleurtemperatuur is vast ingesteld op TL van 4000k.
De lampen springen allemaal onmiddellijk aan, bijzonder prettig.

SuperNova E3 versus B&M IQ Cyo

Kees van Hattem en Rob Kaag komen koffie drinken. Ze hebben in de regen gereden en het zal ook blijven regenen. Mijn aanvankelijke plan om met de mannen mee te gaan rijden geef ik op, ik ben geen regenrijder. Rob stelt voor om de verlichting van zijn Quest met die van de Quest van Kees te vergelijken. De beide drijfnatte fietsen worden de garage binnen gereden en de verlichting wordt op de witte deuren gericht.
Op de foto's is de linker lichtvlek de SuperNova E3 en de rechter is de B&M IQ Cyo. Op de bovenste foto branden er twee B&M IQ Cyo lampen, op de onderste foto brandt er één B&M IQ Cyo lamp.
De verschillen zijn duidelijk, de beide Cyo's geven veel - aan de bovenzijde mooi begrensd -licht. Echter... de bundel is vrij smal. Met één lamp wordt dat nog minder. In centimeters uitgedrukt op de deur is de bundel van beide Cyo's 50 cm breed. Eén Cyo geeft een 44 cm brede bundel. De E3 SuperNova heeft een bundel van 72 cm breed.
Mijn conclusie is dat de E3 lamp door zijn brede bundel het meeste licht in de berm geeft. Wel zou een goede oplossing zijn om twee Cyo's naast elkaar te monteren waarbij de lichtbundels niet goeddeels over elkaar, maar echt naast elkaar liggen. Als dan ook de bundel van de rechter lamp lager wordt afgesteld heb je 'the best of both worlds'.

Vanavond zet ik de resultaten van bovengenoemde metingen in een eenvoudig schetsje. Daaruit blijkt dat op 1200 cm afstand de bundel van 1xCyo 440 cm breed is, van 2x Cyo 500 cm breed en van de E3 720 cm breed is.
Op een afstand van 6,5 meter vanaf de lamp schijnt de E3 al 4 meter breed, de 1x Cyo 2,30 meter en de 2x Cyo 2,60 meter breed.
Stel je rijdt midden op een 3 meter breed fietspad. Op de al genoemde afstand van 6,5 meter is bij de beide Cyo configuraties de berm dan nog niet verlicht. Bij de E3 is de berm dan al een halve meter breed verlicht.